TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC TRỮ ĐÔNG TINH TRÙNG

Tác giả: Chuyên viên phòng Lab – IVF Hồng Ngọc Nguyễn Thị Thu An

Vô sinh ở nam giới là căn bệnh phổ biến hiện nay, chiếm tới 40-50% nguyên nhân khiến các cặp vợ chồng chưa thể có con (Human Fertilisation and Embryology Authority 2011).

Theo thống kê, tỷ lệ nam giới bị vô sinh đang có chiều hướng gia tăng và trẻ hoá. Vậy có cách nào để đảm bảo bảo tồn khả năng sinh sản của các cánh mày râu không? Đó là Trữ đông tinh trùng – một phương pháp đơn giản và đáp ứng hiệu quả cho mục đích trên.

*Trữ đông tinh trùng là thời gian “nghỉ” cho đến khi cặp vợ chồng sẵn sàng để có em bé*

Trữ đông tinh trùng là gì?

Trữ đông tinh trùng trong hỗ trợ sinh sản là phương pháp cho phép nam giới lưu trữ tinh trùng của mình lâu dài ở nhiệt độ rất thấp dưới 0⁰C cho đến khi cặp vợ chồng sẵn sàng để có em bé.

Kỹ thuật này được sử dụng trong lâm sàng lần đầu vào năm 1953 bởi Sherman và Bunge kết hợp với kỹ thuật bơm tinh trùng vào buồng tử cung, và cho kết quả là ba trường hợp có thai thành công (Sherman và Bunge 1953, Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine. Society for Experimental Biology and Medicine).

Từ đó tới nay, các nhà khoa học đã bắt tay vào nghiên cứu để phát triển kỹ thuật này trong điều trị vô sinh. Có thể nói kỹ thuật trữ đông tinh trùng đã cách mạng hóa lĩnh vực hỗ trợ sinh sản.

Phương pháp này khá đơn giản, nhưng trong quá trình thực hiện chất lượng tinh trùng có thể bị ảnh hưởng, nhất là vào giai đoạn làm đông và rã đông, khi nhiệt độ thay đổi đột ngột gây ra biến động nhiệt lớn tới mẫu tinh trùng. Do vậy, việc lựa chọn địa chỉ uy tín, tin cậy, có đội ngũ y tế giỏi và trang thiết bị hiện đại sẽ giúp làm giảm nguy cơ ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng.

Trữ đông tinh trùng được thực hiện như thế nào?

Về cơ bản, sau khi người nam xuất tinh, tinh dịch sẽ được pha loãng từ từ với môi trường trữ (Cryoprotectant). Môi trường này bảo quản và giúp tránh những tổn thương do quá trình đông lạnh gây ra cho tinh trùng. Sau đó, hỗn hợp tinh dịch và môi trường trữ được đông lạnh chậm với nhiệt độ giảm dần trong hơi ni tơ lỏng. Cuối cùng, mẫu tinh trùng đông lạnh bảo quản tại nhiệt độ khoảng -196^oC trong nitơ lỏng.

Khi bệnh nhân có nhu cầu sử dụng, tinh trùng đông lạnh sẽ được rã đông và có thể được dùng trong các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như: Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) hay Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI).

Thời gian mẫu tinh trùng đông lạnh có thể lưu trữ trong ngân hàng thường được khuyến cáo tối đa là 10 năm, tuy nhiên, những báo cáo trên thế giới cho thấy đã có những em bé ra đời từ tinh trùng trữ đông sau hơn 20 năm (Horne và cộng sự 2004, Human Reproduction), thậm chí là 40 năm (Szell và cộng sự 2013, Journal of Assited Reproduction and Genetics).

Số lượng mẫu hay ống trữ đông được quyết định tùy theo kết quả xét nghiệm tinh dịch, mục đích sử dụng mẫu trữ đông trong tương lai. Nếu số lượng tinh trùng di động trong mẫu tinh dịch thấp hoặc rất thấp (dựa vào tiêu chuẩn của WHO 2010), bệnh nhân được khuyến cáo trữ nhiều lần để đảm bảo số lượng tinh trùng dùng trong IVF.

Đặc biệt trong trường hợp mục đích sử dụng cho IUI, bệnh nhân cũng được khuyến cáo trữ nhiều ống hơn để đảm bảo số lượng tinh trùng di động cho IUI.

Mục đích của việc trữ đông tinh trùng

*Hiện đang có 2 loại trữ đông tinh trùng là tự thân và hiến tặng*

Mục đích chính của việc trữ đông tinh trùng là bảo tồn khả năng sinh sản của nam giới. Trữ đông tinh trùng trong ngân hàng có thể được chia ra làm hai loại:

Trữ đông tinh trùng tự thân:

Trữ đông tinh trùng tự thân thường được dùng trong việc điều trị cho các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn.

– Tinh trùng trữ đông trong ngân hàng là phương án dự phòng để đảm bảo việc thực hiện chu kỳ IVF đúng thời gian và thuận tiện cho hoàn cảnh của bệnh nhân.

– Đối với những bệnh nhân vô sinh nam, người có tinh trùng ít, yếu, dị dạng (còn gọi là OAT), lưu trữ mẫu tinh trùng đông lạnh là phương án đề phòng khi mẫu tinh trùng tươi không đủ điều kiện để sử dụng cho các kỹ thuật điều trị sau đó. Lưu ý đối với những ca OAT nặng, bệnh nhân nên trữ đông nhiều mẫu tinh trùng để đảm bảo số lượng tinh trùng vào ngày cần sử dụng mẫu.

– Những trường hợp đòi hỏi thủ thuật xâm lấn để lấy tinh trùng từ mào tinh hay tinh hoàn (PESA hay TESE), việc trữ đông mẫu tinh trùng sẽ tránh phải lặp lại thủ thuật, ảnh hưởng đến cấu trúc, chức năng sinh tinh và tài chính cho người bệnh.

Trữ đông tinh trùng hiến tặng:

Những mẫu tinh trùng hiến tặng được đông lạnh và lưu trữ trong ngân hàng tinh trùng cho đến khi được ghép với một cặp vợ chồng có nhu cầu sử dụng.

Tất cả những mẫu tinh trùng hiến tặng được trữ đông tại ngân hàng tinh trùng phải trải qua kiểm soát về các bệnh truyền nhiễm như HIV, Viêm gan B/C và Giang mai trước khi được sử dụng. Do đó, trữ đông tinh trùng hiến là bắt buộc và chỉ khi có kết quả âm tính với các bệnh trên trong vòng 3 tháng từ ngày đầu tiên trữ mẫu, mẫu tinh trùng hiến mới được coi là đủ điều kiện sử dụng trong IVF.

Những mẫu tinh trùng hiến được lưu trữ tại ngân hàng có thể đem lại cơ hội có con cho những cặp vợ chồng mà người chồng không có tinh trùng do nhiều yếu tố khác nhau.

Những đối tượng nào cần lưu trữ tinh trùng đông lạnh trong ngân hàng?

– Đối tượng bắt buộc lưu trữ mẫu tinh trùng đông lạnh trong ngân hàng là các ca tinh trùng hiến tặng để đảm bảo những tiêu chuẩn kiểm soát các bệnh truyền nhiễm HIV, viêm gan B/C, giang mai.

– Bệnh nhân cần phẫu thuật điều trị vô sinh như thắt tĩnh mạch thừng tinh ở bệnh nhân có số lượng tinh trùng rất thấp (severe oligspermia): Tinh trùng nên được trữ đông trước ngày phẫu thuật để tránh khả năng không có tinh trùng trong tinh dịch (azoospermia) sau phẫu thuật do những tổn thương đến động mạch tinh hoàn (Anger, Gilbert và Goldstein 2003, The Journal of Urology).

– Bệnh nhân azoospermia tắc nghẽn không thể tái tạo (ví dụ: không có ống dẫn tinh bẩm sinh hay gọi tắt là CBAVD) hoặc bất thường quá trình sinh tinh có chỉ định vi phẫu hút tinh trùng từ mào tinh (PESA) hoặc từ tinh hoàn (TESE): Nếu tinh trùng được tìm thấy trong mẫu bệnh phẩm sau thủ thuật, mẫu tinh trùng đó sẽ được đông lại và lưu giữ tại ngân hàng.

– Bệnh nhân vô sinh nam với số lượng tinh trùng thấp, đòi hỏi phải trữ nhiều mẫu tinh trùng để đảm bảo mật độ tinh trùng di động đủ dùng cho thụ tinh với trứng của người vợ.

– Bệnh nhân có tiền sử gặp khó khăn hoặc không thể xuất tinh hoặc azoospermia không mong đợi,

– Bệnh nhân mắc bệnh ác tính phải traỉ qua phẫu thuật, hóa trị, xạ trị cũng được khuyến cáo trữ đông tinh trùng trước khi bắt đầu điều trị: Chỉ 20%-50% trong số bệnh nhân ung thư đã điều trị có thể khôi phục khả năng sinh tinh, mặc dù không thể như ban đầu (Carson và cộng sự 1991, Human Reproduction). Việc lưu trữ mẫu tinh trùng đông lạnh tại ngân hàng cho phép họ có con sau này nếu mong muốn.

– Bệnh nhân mắc các bệnh nan y như tự miễn, bệnh thận, cấy ghép nội tạng đòi hỏi điều trị với thuốc ức chế miễn dịch hoặc hóa chất ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh (Ranganathan và cộng sự 2002, Journal of Androglogy), cũng có thể được chỉ định trữ đông tinh trùng.

Trên đây là một vài trường hợp thường gặp trong chỉ định trữ đông tinh trùng và lưu giữ mẫu tại ngân hàng. Trong điều trị thực tế, chỉ định trữ đông tinh trùng được cân nhắc tùy từng trường hợp và bệnh lý, đặc biệt là luôn được tham khảo nguyện vọng của bệnh nhân.