Ý nghĩa các thông số tinh dịch đồ - Trung tâm IVF Hồng Ngọc

Tinh dịch đồ là một trong những xét nghiệm nam khoa quan trọng trong đánh giá sức khỏe nam giới. Tuy nhiên, do đây là một xét nghiệm với nhiều thông số khác nhau, bệnh nhân khó có thể hiểu nhanh và chính xác kết quả của xét nghiệm này.

Xét nghiệm tinh dịch đồ là gì?

Đây là một xét nghiệm được phân tích dựa trên mẫu tinh dịch tươi vừa được xuất tinh (thu thập bằng cách nam giới tự kích thích bằng tay hay còn gọi là thủ dâm) nhằm đánh giá chất lượng của tinh trùng qua các chỉ số như: số lượng, mật độ, khả năng di động, hình dạng…

Vì Sao Phải Làm Xét Nghiệm Tinh Dịch Đồ Khi Làm IVF

Xét nghiệm tinh dịch đồ là một cách kiểm tra tinh trùng cả về số lượng và chất lượng. Từ đó đánh giá được tình trạng sức khỏe sinh sản của nam giới và có được phương án điều trị thích hợp.

Giá trị tham chiếu tinh dịch đồ bình thường

Từ năm 1978, tổ Chức Y Tế Thế Giới WHO đã đưa ra những giá trị tham chiếu cho mẫu tinh dịch đồ bình thường. Qua nhiều lần chỉnh sửa, phiên bản mới nhất – bản thứ 5 – được đưa ra vào năm 2010. Theo đó, một tinh dịch đồ được đánh giá là bình thường khi các giá trị nằm trong ngưỡng sau:

Tên thông số	Giới hạn bình thường	Đơn vị tính
Thể tích	≥ 1.5	mL
Mật độ	≥ 15	x 10⁶/ml
Tổng số lượng tinh trùng	≥ 39	x 10⁶/ml
Tinh trùng di động tiến tới	≥ 32	%
Tổng tinh trùng di động (tiến tới và tại chỗ)	≥ 40	%
Tỉ lệ sống	≥ 58	%
pH	7.2
Hình dạng	≥ 4	%

Cụ thể, những thông số trên phản ánh điều gì và có ý nghĩa ra sao trong việc phản ánh sức khoẻ sinh sản của nam giới? Đâu là những yếu tố cần quan tâm nhất?

Các thông số quan trọng trong kết quả tinh dịch đồ

Tổng số tinh trùng di động

Trong phân tích tinh dịch đồ, WHO 2010 chia độ di động thành 3 loại:

– Di động tiến tới: Tinh trùng di động tiến tới theo thẳng trục đầu-cổ, hoặc tinh trùng di động theo vòng tròn lớn, bất kể tốc độ nhanh hay chậm.

– Di động tại chỗ: Tất cả các loại vận động khác mà không có sự chuyển động tịnh tiến, ví dụ như bơi vòng tròn nhỏ, khó khăn trong di chuyển, hoặc chỉ quan sát thấy tinh trùng di động nhẹ tại chỗ.

– Bất động: Tinh trùng không quan sát thấy sự chuyển động nào.

Kết quả tinh dịch đồ có vai trò quan trọng trong chẩn đoán vô sinh nam

Hình dạng tinh trùng bình thường

Có rất nhiều tiêu chuẩn để đánh giá hình dạng tinh trùng. WHO 2010 khuyến cáo sử dụng tiêu chuẩn của Kruger cho đánh giá hình thái.

Hình dạng tinh trùng được đánh giá dựa trên kết quả khảo sát những tinh trùng vượt qua được lớp chất nhày cổ tử cung hay tinh trùng đã gắn kết trên bề mặt màng sáng của tế bào trứng. Theo đó, tinh trùng được xác định là bình thường khi đầu, cổ, phần giữa và đuôi đều bình thường.

Một số nghiên cứu cho thấy, tỉ lệ hình dạng bình thường của tinh trùng, nếu được đánh giá bằng tiêu chuẩn nghiêm ngặt, có tương quan mật thiết với khả năng có thai tự nhiên cũng như khả năng có thai khi điều trị bằng các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác.

Ngoài ra, việc chỉ rõ các bất thường tinh trùng, ví dụ như thiếu hụt acrosome, sẽ hỗ trợ các bác sĩ lâm sàng trong việc đánh giá xem bệnh nhân có thể có thai tự nhiên hay không, hoặc lựa chọn chỉ định phương pháp hỗ trợ sinh sản (IUI hoặc IVF) phù hợp.

Tỉ lệ sống của tinh trùng

Tỉ lệ sống của tinh trùng đặc biệt có ý nghĩa trong trường hợp tinh trùng bất động hoàn toàn. Trong trường hợp này, việc đánh giá tỉ lệ sống-chết của tinh trùng giúp chuyên gia đưa ra những phương pháp hỗ trợ tiếp theo trong chu kỳ thụ tinh ống nghiệm.

Tỉ lệ lớn tinh trùng còn sống nhưng bất động chỉ ra sự khiếm khuyết về cấu trúc đuôi hoặc cổ tinh trùng trong khi tỉ lệ tinh trùng chết và bất động cao có thể là một gợi ý cho bệnh lý ở mào tinh hoàn.

Như vậy, ba thông số trên là cơ sở chính để các bác sĩ đưa ra kết luận cho xét nghiệm tinh dịch đồ. Cùng với những thông số mang giá trị tham khảo khác như màu sắc tinh dịch, độ PH, số tế bào bạch cầu, bác sĩ lâm sàng sẽ đưa ra tư vấn và hướng điều trị hiệu quả nhất cho bệnh nhân.

Một số thuật ngữ phổ biến liên quan đến kết quả tinh dịch đồ

Asthenozoospermia – Tinh trùng yếu

Kết luận này chỉ ra rằng mẫu tinh dịch đồ thực hiện xét nghiệm có tinh trùng di động tiến tới hoặc tổng tinh trùng di động (tiến tới và tại chỗ ) ít hơn so với chuẩn đề ra.

Tetatozoospermia – Tinh trùng dị dạng

Kết luận tinh trùng dị dạng được đưa ra khi bệnh nhân có ít hơn 4% tinh trùng bình thường trong mẫu tinh dịch đồ được phân tích. Một trong những dị dạng nghiêm trọng nhất là Globozoospermia – Tinh trùng hình tròn không có thể cực đầu. Thay vì hình thái oval và 40-70% thể cực đầu như thường thấy, tinh trùng trong mẫu này có đầu hình tròn và không có thể cực đầu. Do thể cực đầu đóng góp vai trò vô cùng quan trọng trong thụ tinh, bệnh nhân cần được tư vấn kỹ lưỡng bởi chuyên gia.

Cryptozoospermia – Tinh trùng ít

Với kết luận này, bệnh nhân có thể hiểu rằng mật độ tinh trùng trong mẫu phân tích rất thấp, thậm chí chỉ có thể quan sát thấy sau khi các kỹ thuật viên thực hiện ly tâm mẫu.

Azoospermia – Không có tinh trùng

Khi không tìm được tinh trùng trong ít nhất 2 mẫu tinh dịch đồ liên tiếp, ngay cả khi đã thực hiện ly tâm thu căn, mẫu tinh trùng của bệnh nhân sẽ được kết luận là Azoospermia.

Trung tâm IVF Hồng Ngọc có thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ giúp phát hiện sớm nguyên nhân dẫn tới vô sinh, hiếm muộn

Phương pháp lấy tinh dịch đồ chuẩn

Bệnh nhân sẽ được nhận một lọ đựng mẫu sạch, vô trùng sau đó sẽ lấy tinh dịch bằng cách thủ dâm, rồi cho toàn bộ lượng tinh dịch vào lọ đã đưa, không được lấy tinh dịch từ bao cao su.

Trước khi xác định làm tinh dịch đồ, nam giới sẽ được yêu cầu không quan hệ tình dục trong ít nhất từ 3 đến 5 ngày để kết quả tinh dịch đồ được chính xác. Bởi lẽ, việc xuất tinh thường xuyên (dưới 3 ngày/lần) có thể khiến số lượng và mật độ tinh trùng thấp, hoặc quá lâu không xuất tinh (trên 5 ngày/lần) sẽ tăng số lượng tinh trùng chết và tinh trùng dị dạng.

Nếu lấy mẫu tinh dịch tại nhà, bệnh nhân nên bảo quản mẫu tinh dịch ở nhiệt độ phòng, không để ngoài trời lạnh và mang đến phòng xét nghiệm trong vòng 1 giờ.

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ

Các tác nhân ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng và chất lượng tinh trùng

– Thiếu hụt testosterone, căng thẳng, stress, dinh dưỡng kém, nghiện rượu bia, thuốc lá là những nguyên nhân làm cho tinh trùng yếu, việc sản xuất tinh trùng trở nên kém đi.

– Sau khi lấy mẫu tinh dịch, nếu để trong môi trường lạnh có thể làm chết hoặc giảm đi khả năng di động của tinh trùng và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả xét nghiệm.

– Khi lấy mẫu bằng cách thủ dâm sẽ xảy ra trường hợp xuất tinh không hoàn toàn, lúc này mẫu bệnh phẩm lấy được sẽ chỉ có tinh tương và có ít tinh trùng khiến việc nhận định mật độ tinh trùng sai lệch.

Yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm tinh dịch đồ

– Xét nghiệm tinh dịch đồ nên được thực hiện ngay sau khi lấy mẫu tinh dịch trong vòng 1 giờ, tối đa là 2 giờ. Vì nếu để lâu tinh trùng có thể giảm độ di động.

– Việc đánh giá mật độ tinh trùng có thể bị ảnh hưởng khi mẫu tinh dịch có quá nhiều hồng cầu, bạch cầu hoặc tế bào khác

– Nếu mẫu tinh dịch không được bảo quản ở nhiệt độ 37 độ C sẽ ảnh hưởng đến việc đánh giá thời gian ly giải.

– Tỷ lệ sống của tinh trùng sẽ bị sai số khi hóa chất không đảm bảo

– Trang thiết bị phòng xét nghiệm không được vệ sinh, bảo dưỡng và hiệu chuẩn định kỳ

– Trước khi tiến hành phân tích nếu mẫu không được trộn đều sẽ ảnh hưởng đến kết quả đo mật độ cũng như khả năng di động của tinh trùng.

Tinh trùng màu trắng trong

Lấy mẫu tinh dịch để xác định chất lượng tinh trùng

Lưu ý để có kết quả tinh dịch đồ chính xác nhất

Kết quả tinh dịch đồ cần được đánh giá trên mỗi cặp vợ chồng cụ thể, trong tương quan tới bối cảnh sức khoẻ lâm sàng nhằm đưa ra quyết định phù hợp.

Bệnh nhân cần lưu ý rằng, kết quả tinh dịch đồ có tính dao động cao, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, liên quan tới cả bệnh nhân và kỹ thuật viên xét nghiệm. Để thu được kết quả tinh dịch đồ chính xác nhất, ta cần lưu ý một số điểm sau.

– Kiêng xuất tinh từ 2 đến 7 ngày trước khi xét nghiệm.

– Mẫu xét nghiệm nên được lấy bằng phương pháp thủ dâm. Trong trường hợp không thể lấy mẫu theo cách này, bệnh nhân có thể sử dụng bao cao su chuyên dụng (không chất bôi trơn, không chất tiệt trùng)

– Không lấy mẫu xét nghiệm vào những ngày ốm, sốt, uống nhiều rượu bia, … Trong trường hợp buộc phải xét nghiệm vào những ngày này, bệnh nhân cần báo với nhân viên y tế.

– Mẫu xét nghiệm nên được lấy tại cơ sở y tế. Nếu lấy mẫu tại nhà, mẫu xét nghiệm cần được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phòng (25-37 độ C) và chuyển ngay đến cơ sở xét nghiệm không quá 1 giờ kể từ lúc xuất tinh.