Điều trị buồng trứng đa nang như thế nào?

Tác giả: Bác sĩ Nguyễn Bình Dương, Bác sĩ lâm sàng TTHTSS IVF Hồng Ngọc

Hội chứng buồng trứng đa nang PCOS là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh nữ. Việc điều trị nhanh chóng chứng bệnh này cũng là cách nâng cao tỷ lệ thụ thai ở những trường hợp vô sinh hiếm muộn.

Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra những phương pháp chính điều trị buồng trứng đa nang trong các trường hợp vô sinh hiếm muộn

Buồng trứng đa nang là gì?

Hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn liên quan đến mất cân bằng hormone sinh dục ở nữ giới. Người phụ nữ mắc buồng trứng đa nang có nồng độ Androgen (hormone nam giới) gia tăng bất thường, gây ảnh hưởng tới sự phát triển của nang noãn khiến buồng trứng xuất hiện nhiều nang nhỏ. Khi nang noãn không phát triển được thì trứng không thể trưởng thành, không rụng trứng, không có khả năng thụ thai, từ đó gây nên tình trạng hiếm muộn.

Tỷ lệ mắc hội chứng buồng trứng đa nang

Hội chứng buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân gây vô sinh hàng đầu. Tần suất mắc PCOS được cho rằng rơi vào khoảng 4-10% (theo tiêu chuẩn NIH). Khi tiêu chuẩn chẩn đoán được mở rộng bao gồm thêm hai thể PCOS có rụng trứng và PCOS không cường androgen theo tiêu chuẩn Rotterdam thì con số này lên tới xấp xỉ 20%.

Các phương pháp điều trị buồng trứng đa nang

Điều trị Hội chứng buồng trứng đa nang thường bao gồm 3 mục tiêu: điều trị vô sinh, điều trị các triệu chứng – cải thiện chất lượng cuộc sống và điều trị các bệnh lý liên quan.

Trong số các mục tiêu này, điều trị vô sinh – hiếm muộn là quá trình điều trị phức tạp nhất. Các bác sĩ thường sử dụng kết hợp một vài trong số 4 phương pháp dưới đây để tiếp cận điều trị bệnh nhân:

Điều trị thay đổi lối sống
Điều trị nội khoa
Điều trị ngoại khoa
Điều trị bằng các biện pháp hỗ trợ sinh sản.

Điều trị buồng trứng đa nang như thể nào là thắc mắc của nhiều người — Mắc hội chứng buồng trứng đa nang cần được điều trị sớm để tăng khả năng mang thai

Điều trị thay đổi lối sống

Quan trọng nhất trong thay đổi lối sống đối với những phụ nữ hiếm muộn do PCOS đi kèm thừa cân là giảm cân. Thực tế cứ khoảng 3 bệnh nhân PCOS thì có tới 1 tới 2 bệnh nhân (38-66%) là mang bệnh cảnh béo phì.

Việc thừa cân có thể vừa là hậu quả lại vừa là yếu tố nguy cơ gây nặng bệnh: gây giảm tỉ lệ có thai, giảm tỉ lệ trẻ sinh sống và tăng nguy cơ sẩy thai (và tăng nguy cơ kháng insulin). Việc giảm cân nặng từ 5-10% có thể giúp khôi phục rụng trứng và cải thiện khả năng sinh sản.

Người bệnh cần lựa chọn chế độ dinh dưỡng phù hợp, giảm lượng carbohydrate và đường cũng như lipid đưa vào cơ thể, tăng cường tập luyện thể dục thể thao.

Chế độ ăn hợp lý là các chế độ ăn sử dụng carbohydrate “heo-thi” như từ rau và hoa quả, sử dụng thịt nạc như thịt gia cầm, cá và các loại chất xơ.

Điều trị buồng trứng đa nang — Thay đổi thói quen ăn uống cũng là một phương pháp điều trị buồng trứng đa nang

Các loại carbohydrate khi đưa vào cơ thể sẽ được chuyển hoá thành đường và vì vậy cần hạn chế các thực phẩm chế biến có carbon tinh luyện như nước ngọt, sữa ngọt, bánh mỳ trắng, nước ép trái cây đóng hộp…

Những hoạt động trên ngoài cải thiện khả năng sinh sản còn giúp dự phòng được các tác động xấu của PCOS lên sức khoẻ lâu dài như giảm đề kháng insulin (tiền thân của tiểu đường), giảm rối loạn chuyển hoá lipid hay béo phì nếu chưa xuất hiện, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và huyết áp khác.

Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và các chất kích thích gây nghiện cũng là các yếu tố nguy cơ của PCOS nên bệnh nhân cần tuyệt đối tránh.

Điều trị nội khoa

Một số loại thuốc được nghiên cứu cho khả năng cải thiện sự rụng trứng và khả năng sinh sản của bệnh nhân đa nang như các thuốc thuộc nhóm kháng androgen (thậm chí đôi khi ta cần sử dụng một vài loại thuốc … tránh thai để tăng khả năng … có thai), nhóm làm tăng nhạy cảm insulin như metformin hay dùng trong điều trị tiểu đường…

Gần đây vai trò hỗ trợ điều trị Hội chứng Buồng trứng đa nang của inositol cũng ngày càng được quan tâm và ghi nhận: các hỗn hợp của myo-inositol và chiro-inositol khi được sử dụng có làm cải thiện khả năng rụng trứng và giảm nguy cơ tiểu đường thai kỳ sau này.

Khi điều trị thay đổi lối sống và các nhóm thuốc trên thất bại, các bác sĩ có thể sử dụng một số loại thuốc kích trứng đường uống để hỗ trợ rụng trứng cho bệnh nhân như clomiphen citrate hoặc gần đây là letrozole.

Các thuốc này có thể được sử dụng trong các chu kỳ quan hệ tự nhiên – canh rụng trứng hoặc các chu kỳ sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản như IUI hoặc thậm chí IVF.

Điều trị ngoại khoa

Bệnh sinh của Hội chứng Buồng trứng đa nang có cơ chế gây ra do các nang trứng với số lượng lớn gây tăng tiết AMH, tăng tiết nội tiết tố nhóm androgen, kìm hãm tác động của FSH và gây rối loạn rụng trứng.

Vì vậy một suy nghĩ tự nhiên rằng việc cắt giảm bớt số lượng các nang trứng này đi có thể cải thiện được phần nào hoặc thậm chí giải quyết được vấn đề. Chính vì logic này mà phẫu thuật điều trị PCOS ra đời.

Có nhiều cách tiếp cận ngoại khoa khác nhau với hiệu quả thu được đáng khích lệ với bệnh nhân: tăng tỉ lệ rụng trứng, cải thiện được tính đều đặn của chu kỳ kinh, giảm mụn hay rậm lông, … và đặc biệt là tăng tỉ lệ có thai.

Có nhiều phương pháp phẫu thuật điều trị đa nang như:

Phẫu thuật cắt góc buồng trứng (ovarian wedge resection)
Phẫu thuật nội soi khoan – đốt điểm buồng trứng (laparoscopic ovarian drilling)
Phẫu thuật khoan – đốt điểm buồng trứng ngả âm đạo dưới hướng dẫn siêu âm (ultrasound-guided transavignal ovarian needle drilling).

Điều trị bằng các biện pháp hỗ trợ sinh sản

IUI và IVF/ICSI là các phương pháp thường được áp dụng. Đây được cho là những giải pháp cuối cùng trong điều trị hiếm muộn.

Nhóm các bệnh nhân PCOS thường được xếp vào nhóm bệnh nhân đáp ứng cao, thuận lợi cho việc điều trị bằng thụ tinh trong ống nghiệm do các bệnh nhân này thường có nhiều trứng (chất lượng trứng không thực sự thua kém các bệnh nhân không mang bệnh lý này theo nhiều nghiên cứu) nên thường có nhiều phôi – nâng cao được tỉ lệ có thai cộng dồn cho bệnh nhân.

Tuy nhiên, các bệnh nhân mang Hội chứng Buồng trứng đa nang thường mang trong mình nguy cơ tiềm ẩn về Hội chứng Quá kích buồng trứng (ovarian hyperstimulation syndrome).

Đây là một tai biến có thể nặng trong quá trình điều trị hiếm muộn. Trước khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân cần được tư vấn và hiểu về các nguy cơ mắc phải để từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp cho lộ trình điều trị của mình.

Nếu bạn gặp phải vấn đề liên quan tới Hội chứng Buồng trứng đa nang, bạn nên tới ngay các cơ sở khám chữa bệnh chuyên ngành Hiếm muộn để được tư vấn và điều trị kịp thời.