Nền y tế CH Séc – Mô hình chăm sóc sức khỏe chất lượng ở châu Âu

CH Séc từ lâu đã được biết đến là một trong những quốc gia châu Âu có hệ thống chăm sóc sức khỏe rất phát triển. Tuy không phải là một quốc gia giàu có và phát triển bậc nhất ở châu Âu, song nền y tế CH Séc luôn được chính phủ chú trọng đầu tư và phát triển, để đem tới dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng nhất cho người dân. Và cuộc trao đổi của chúng tôi với Bác sĩ Ivan Reich – Giám đốc Trung tâm IVF Hồng Ngọc, một chuyên gia đến từ CH Séc sẽ giúp mọi người có một cái nhìn toàn cảnh hơn về nền y tế phát triển của quốc gia châu Âu này.

Bác sĩ Ivan Reich từng tốt nghiệp Khoa Y – Đại học Charles, Praha – một trong những trường đại học lâu đời và danh tiếng tại châu Âu. Ông được đào tạo chuyên sâu về Sản khoa tại Italia, Hà Lan, Đan Mạch và điều trị vô sinh – IVF tại Cộng hoà Israel. Ông là một trong những người sáng lập và điều hành Trung tâm ISCARE IVF – Trung tâm hỗ trợ sinh sản có vốn Israel lớn nhất ở thủ đô Praha, Cộng hòa Séc, nơi được coi là một trong những quốc gia hàng đầu châu Âu về các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Hiện tại, ông đang là Giám đốc Trung Tâm IVF Hồng Ngọc thuộc Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc.

nền y tế CH Séc — Bác sĩ Ivan Reich – Giám đốc Trung tâm IVF Hồng Ngọc

Thưa bác sĩ Ivan, với tư cách là một chuyên gia y tế đến từ CH Séc, ông có thể giúp chúng tôi biết chính phủ Séc đã đầu tư như thế nào cho hệ thống chăm sóc sức khỏe?

Bác sĩ Ivan Reich: Chi phí cho y tế tại CH Séc hiện tại mặc dù được đánh giá là khá cao, nhưng nếu so với các nước khác thì vẫn là thấp. Ví dụ như vào năm 2007, con số này chỉ chiếm có 6,8% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), trong khi đó mức trung bình ở các nước trong khối OECD (Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế) là 8,9 % GDP.

Chi phí chăm sóc sức khỏe tại Cộng hòa Séc thấp ngay cả khi so sánh một cách tuyệt đối tính trên bình quân đầu người theo sức mua tương đương. Như năm 2007, con số này lên tới 1.626 đô la, trong khi giá trị trung bình cho tất cả các quốc gia thành viên OECD là 2.984 đô la. Chi tiêu bình quân tính trên đầu người cao nhất một lần nữa vẫn là Hoa Kỳ ($7.290), tiếp theo là Na Uy, Thụy Sĩ và Luxembourg.

Và mỗi năm, chi tiêu y tế ở các nước OECD có xu hướng tăng trung bình 4%. Do đó, chi phí chăm sóc sức khỏe tăng dần qua mỗi năm. Điều này có nghĩa là, chúng ta sẽ chi tiêu ngày càng nhiều hơn cho việc chăm sóc sức khỏe.

Tính toán cho thấy trong mười năm tới, chi phí cho y tế tại Séc có thể tăng thêm 150 tỷ Korun (tương đương với 150 000 tỷ VND). Ngân sách dành cho liệu pháp (điều trị) gen trong giai đoạn này có thể sẽ lên tới 30 tỷ korun (30.000 tỷ VND).

Với việc được đầu tư như thế, ông đánh giá thế nào về trình độ y tế cũng như chất lượng dịch vụ y tế của CH Séc hiện nay?

Bác sĩ Ivan Reich: Tuy không phải là một quốc gia đầu tư quá cao cho y tế giống như các nước như Mỹ (16% GDP), Pháp (11%GDP), Thụy Sĩ (10.8% GDP) hay Đức (10.4%), nhưng trình độ y tế của Séc lại đặc biệt cao. Đại đa số các chỉ số (thông số) từ các cuộc khảo sát, thống kê hay nghiên cứu đều cho thấy các kết quả điều trị của Séc cao ngang ngửa các nước phát triển nhất trên thế giới. Đặc biệt trong số đó, tỷ lệ tử vong chu sinh thấp (con số thể hiện sự phát triển của hai ngành Sản khoa và Sơ sinh) và điều trị các tai biến tim mạch đã đạt được những kết quả có thể nói là phi thường.

Số giường bệnh cấp tính ở Séc đang giảm xuống giống như ở các nước còn lại trong khối OECD với mức trung bình là 3,8 giường /1.000 dân. Trong những năm gần đây, thời gian nằm viện trung bình ngày càng giảm và số lượng thủ thuật y tế (can thiệp) ngoại trú ngày càng tăng. Điều này là một minh chứng rất rõ cho thấy hiệu quả cung cấp dịch vụ y tế.

Nhờ có sự cải thiện điều kiện sống và sự tiến bộ vượt bậc trong chăm sóc y tế mà tuổi thọ trung bình của người dân CH Séc đang tăng lên. Kỳ vọng tuổi thọ cho những người sinh năm 2007 tại Séc là 76,7. Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh cũng rất thấp – 3,3 ca tử vong trên 1000 ca sinh sống.

Thưa bác sĩ, chi phí mà người dân Séc bỏ ra cho chăm sóc sức khỏe sẽ như thế nào?

Bác sĩ Ivan Reich: Chi phí y tế có lẽ không phải là vấn đề quá lớn với người dân Séc. Bởi tại Cộng hòa Séc, người dân sẽ chi trả chi phí chăm sóc sức khỏe ở mức thấp nhất, khi có hơn 90 % chi phí điều trị được chi trả bởi các hãng bảo hiểm công.

Ở hầu hết các quốc gia thì bệnh nhân phải thanh toán phần lớn tiền thuốc, tuy vậy, một vài loại thuốc lại được cung cấp miễn phí (từ bảo hiểm y tế). Theo báo cáo của OECD vào năm 2007, người dân tại Séc phải tham gia chi trả gần 30% tiền thuốc chữa bệnh, duy chỉ có tại Đại Công quốc Luxembourg là đất nước mà người dân phải tham gia chi trả thấp hơn (dưới 23%). Tuy nhiên, ở các nước ngoài châu Âu thì người dân phải tham gia chi trả tiền thuốc lên tới hơn 50%, ở Mỹ thậm chí còn hơn 75%.

Không những vậy, tại Séc, theo pháp luật qui định, tất cả các công dân có hộ khẩu thường trú đều có bảo hiểm y tế. Tình hình khá khác biệt ở các nước ngoài EU – tại Mexico, chỉ 50% số dân có bảo hiểm, tại Thổ Nhĩ Kỳ con số này là 67,2% và ở Hoa Kỳ là 86,5%.

Bảo hiểm y tế cũng là một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm hiện nay. Vậy bác sĩ có thể chia sẻ một chút về hệ thống bảo hiểm y tế hiện nay ở Séc?

Bác sĩ Ivan Reich: Đã 25 năm nay, bảo hiểm y tế là bắt buộc ở CH Séc. Đối với người lao động và người sử dụng lao động, các khoản thuế về lâu dài là như nhau, chiếm 13,5 % cơ sở đánh giá. Các đối tượng được hưởng bảo hiểm nhà nước, chủ yếu là trẻ em và người hưu trí, sẽ được nhà nước đóng thay cho bảo hiểm y tế công. Mức hiện tại là 1.018 korun/tháng (tương đương với 1.018.000 VND/tháng).

Hiện nay, các công ty bảo hiểm y tế của Séc chi trả trung bình hơn 31.000 Kč (31.000.000 VND)/năm cho mỗi khách hàng. Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn về chi phí trung bình, ví dụ như tính theo độ tuổi: một người dưới 50 tuổi sẽ có chi phí trung bình khoảng từ 10.000.000 đến 20.000.000 VND, trong khi một người trên 65 tuổi thì chi phí sẽ khoảng 60.000.000 VND.

Tuy nhiên, có một thực tế là, dù hàng loạt dịch vụ y tế được bảo hiểm chi trả đầy đủ, nhưng nhiều người vẫn lựa chọn một cơ sở y tế tư nhân, không có hợp đồng với các hãng bảo hiểm và họ phải trả các khoản tiền lên đến hàng trăm triệu đồng. Điều này là do một số người, đặc biệt là những người có thu nhập cao hơn, muốn trả thêm tiền để không phải chờ đợi hoặc được ở môi trường thoải mái hơn.

Nếu so sánh với các hệ thống bảo hiểm y tế trên thế giới, có thể tìm thấy một số nhược điểm của mô hình Séc nhưng cũng thấy hoàng loạt các ưu điểm. Với các ưu điểm này, mô hình tại Cộng hoà Séc có nhiều điều đáng để học hỏi.

Và một câu hỏi cuối cùng dành cho bác sĩ Ivan, tại sao ông lại chọn Việt Nam là nơi phát triển sự nghiệp của mình?

Bác sĩ Ivan Reich: Tôi rất yêu quý con người và đất nước Việt Nam. Người dân ở đây luôn thân thiện và tốt bụng. Việt Nam còn có rất nhiều cảnh đẹp và đồ ăn ngon nữa. Nhưng điều tôi thực sự mong muốn khi lựa chọn Việt Nam đó là, có thể góp phần mang những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực y tế, những phương pháp điều trị mới, hay những loại thuốc mới đến với người dân Việt Nam. Tôi mong rằng người dân nơi đây được tiếp cận nền y học hiện đại phương Tây nhưng chi trả với mức giá của người Việt. Tôi hy vọng họ nhận được sự chăm sóc sức khỏe tốt nhất, đặc biệt là trong việc điều trị vô sinh hiếm muộn – một tình trạng đáng báo động ở Việt Nam hiện nay.

Cảm ơn bác sĩ Ivan đã giúp chúng tôi có một hình dung rõ ràng hơn về nền y tế CH Séc, cũng như việc ông đã không ngừng nỗ lực mang những tiến bộ y học hiện đại đến cho người dân Việt Nam.